آيا بعد از امام زمان(عج)دوازده مهدي خواهد آمد؟

چندين روايت با همين مضمون منابع روايي ما آمده است:

* شیخ حسن بن سلیمان ( متوفای ۸۰۲ ) در کتاب مختصر بصائر الدّرجات ( سعد بن عبدالله اشعری ) آورده است:

عن الإمام الصادق (ع) قال:إن منا بعد القائم (ع) اثنى عشر مهديا من ولد الحسين (عليه السلام):همانا از ما بعد از قائم(ع) دوازده مهدى از فرزندان حسین(ع) می باشند .(1)

شیخ طوسی در کتاب الغیبة آورده است :

« محمد بن عبدالله بن جعفر الحمیریّ عن ابیه ، عن محمد بن عبدالحمید ومحمّد بن عیسی ، عن محمّد بن الفضیل ، عن أبی حمزة ، عن أبی عبدالله (ع) فی حدیث طویل ـ « أنه قال : یا أبا حمزة إنّ منّا بعد القائم أحد عشر مهدیّاً من ولد الحسین » .(2)

نكته قابل توجه در مورد اين روايات اين است كه همه آنها از لحاظ سند ضعيفند:

سند حدیث منقول از امام صادق(ع)معلوم نیست . زیرا مؤلف مختصر البصائر آن را از سیّد علی بن عبدالحمید متوفای ۷۶۰ ﻫ به اسنادی که آن سید نقل کرده ، روایت نموده است . اسناد مذکور که در دسترس ما نیست ، تا بدانیم همه آن ها ثقه هستند یا غیر ثقه . بنابراین سخن قطعی درباره سند حدیث ممکن نیست .

حديثي كه شيخ طوسي آورده است هم نیز از نظر سند ضعیف است . زیرا برخی از راویان آن از نظر علمای رجال از این قرار است : محمد بن عبدالحمید مجهول است . محمد بن عیسی مشترک بین ثقه و مجهول و تشخیص آن دو مشکل است . محمد بن فضیل هم مجهول است.

ابن حمزه مشترک بین ابی حمزه ثمالی که ثقه ، وابی حمزه بطائنی که ضعیف وکذّاب وفتنه گر می باشد.

از نظر دلالت هم بر این معنی دلالت می کند ، که بعد از امام زمان (عج) یازده انسان هدایت یافته ( مهدی ) که همگی از فرزندان امام حسین (ع) می باشند ، می آیند . این حدیث با دو حدیث قبلی از نظر تعداد آن ها تعارض دارد . زیرا آن دو بر دوازده نفر ، اما این یکی بر یازده نفر تأکید دارد .

بررسی کلّی همه احادیث مزبور

احادیث مزبور ، صرف نظر از وضعیت سندی آن ها که نوعاً ضعیف وغیر معتبر است ، از جهت دلالت به عنوان احادیثی شاذ و غیر قابل قبول تلقّی می شود . زیرا بنا بر احادیث مشهور ، بعد از شهادت امام زمان (عج) زمانی برای حکومت معمولی و متعارف صالحان نمی ماند .

طبق احادیث مسلّم شیعه ، بعد از شهادت امام زمان (عج) دوره رجعت است . پس از آن قیامت کبری اتفاق می افتد . لذا برخی از علمای شیعه احادیث مزبور را بر فرض صحّت بر دوران رجعت حمل نموده‌اند . پس مقصود از دوازده یا یازده مهدی همان ائمه هدی(عليهم السلام)می‌باشد ، که بعد از ظهور امام زمان و شهادت آن حضرت ، جهت انتقام گرفتن از قاتلانشان ، آن هم به مدت کوتاه ( چهل روز ) قیام می کنند.

شیخ مفید در آخر کتاب الارشاد ، پیرامون احادیث مذکور می فرماید :

« ولیس بعد دولة القائم (عج) لأحد دولة إلّا ما جاءت به الروایة من قیام ولده إن شاء الله ذلک ، ولم یرد به علی القطع والثبات ، واکثر الروایات انّه لن یمضی مهدی الأمة الّا قبل القیامة بأربعین یوماً ، یکون فیها الفرج ( الهرج ) و علامات خروج الاموات وقیام السّاعة للحساب والجزاء :

بعد از دولت حضرت قائم (عج) برای کسی دولتی تشکیل نمی شود . مگر آن چه این روایت بر آن دلالت می کند ، که فرزند ( فرزندان ) او اگر خدا بخواهد قیام می کند . البته این روایت به صورت قطعی ثابت نیست».

اکثر روایات بر این معنی دلالت می کند ، که حضرت مهدی (عج) نمی رود ، مگر چهل روز قبل از قیام قیامت که در آن فرج ( و بنا بر روایت بحار هرج ومرج ) صورت می گیرد ، و علائم خروج اموات وقیام قیامت برای حساب وکتاب آشکار می شود.(2)

علّامه مجلسی پس از نقل اخبار مذکور در بحار الانوار ، « باب خلفاء المهدی و اولاده » ، درباره دلالت وتأویل آن احادیث می نویسد: هذه الاخبار مخالفة للمشهور . وطریق التأویل(توجيه) أحد وجهین:

راه اوّل: این که مراد از دوازده مهدی « هدایت شده » همان پیامبر اکرم(ص)وسایر امامان به استثنای امام زمان(عج) است . به این معنی که ملک آن ها ( در هنگام رجعت ) بعد از امام زمان خواهد بود . قبل از این گذشت ، که جناب حسن بن سلیمان ( مؤلف مختصر البصائر ) آن حدیث را به همه ائمه ( دوازده گانه ) تأویل نموده وقائل به رجعت امام زمان بعد از وفات شده است . با این تأویل می توان بین برخی از اخبار مختلف که درباره مدّت ملک آن حضرت وارد شده است ، جمع کرد.

راه دوم : این است که آن دوازده مهدی از اوصیاء امام زمان (عج) ، هدایت گران خلق در زمان ائمه:در هنگامه رجعتند . زیرا زمان نمی تواند خالی از حجّت باشد ، اگر چه اوصیاء انبیاء :نیز حجج هستند والله اعلم ».(4)

پي نوشتها:

1- مختصر بصائر الدرجات ص49 . بحار الأنوار ج 53 ص 148 . منتخب الانوار المضیئة ص 353

2- بحار الأنوار ، ج‏53، ص: 145.

3- ارشاد شيخ مفيد،دفتر نشر فرهنگ اسلامي،ج2ص529.

4- بحارالانوار،ج53،ص148.

غریزه انسان 

انسان دارای دو غریزه مادی و معنوی است 

غریزه مادی :که برای تامین نیازهای مادی انسان است مانند تشنگی ٬گرسنگی٬خواب٬بیداری٬  و حیوانات فقط دارای غریزه مادی هستند 

غریزه معنوی : که برای عبور دادن انسان از مرز حیوانیت و انسان به کمال واقعی میرساند مانند نوع دوستی ٬خودگذشتگی ٬عبادت٬و... و فرشتگان فقط دارای غریزه معنوی معنوی هستند

وانسان میتواند با نداشتن غریزه  معنوی مثل حیوانات رفتار و زندگی کند ولی همیشه در کل حال باید این دو غریزه با هم در وجود انسان باشند تا بتواند زندگی کند و به کمال واقعی برسد 

برای رسیدن به کمال انسان باید چند قانون رعایت کند و چند چیز باید باور کند وچند چیز باید انجام دهد . 

*چیزهای که باید رعایت کند  »»»اخلاق هست . که باید برای ان تلاش کرد و انرا درست کرد نباید دروغ وتهمت نزند

*چیزهای که باید انجام دهد و بعضی چیزها نباید انجام دهد »»»احکام هستند که عملی هستند . مثلا نماز و روزه و زکات و... چیزی که نباید انجام دهد مانند شراب خوردن و...

* چیزهای که باید باور کند و انها »»»عقاید هستند. که مانند توحید و نبوت و...باور کند

و انسان با انجام وباور و رعایت اینها به خدا و کمال میرسد . و برای بدست اوردن اینها باید یک پیش یک راهنما یک کتاب برویم تا اینها رو بدست اورد. 

و انها همان خالق انسان . و راهنما ( پیامبر و امامان). دفترچه راهنما (قرآن)

اصول عقاید ٬پایه و اساس دین اسلام است و اعتقادات هر مسلمان باید از راه دلیل و برهان باشد نه از راه تقلید . مثلاباید برم تحقیق کنم برا من دلیل بیارن که چرا باید توحید چی هست .چرا باید پیامبر باشد و... باید بادلیل باشد نه اینکه هرچه رفیقم اعتقاد پیدا کرد منم بکنم نه تقلید از یک شخص در این مسائل اعتقادی ممنوع است 

*اهمیت مباحث اعتقادی (که چرا باید اعتقاد پیدا کنی)

خوستگاه همه رفتارهای انسان ٬باورها و اصول عقایدی اوست اگر این باورها درست رشد یافت رفتار و کردار او نیز شایسته وخوب خواهد بود .   و حال میبینیم در بعضی قوم ها و کشورهایی  ودر تواریخ خواندیم یا شنیده ایم که اعتقادات انها درست رشد یافت نشده یا موش و سگ یا گاو  یا سنگ و... چیزی که خودشون میسازن میپرسن و خدای خود قرار میدهند اینها همه از اعتقادات رشد نیافته انها .

*اثار اعتقاد به دین 

۱-(دین به زندگی محتوا میدهد )اگر دین را از زندگی جدا کنیم جز پوچی و تکرار چیزی نمیماند 

۲-دین تحیر را بر طف میکند ) تحیر یا همان سرگردانی از اینکه کجا بودم کجا هستم به کجا میروم که در این باره حضرت امیر المومنین علیه السلام فرموده اند«رَحِمَ اللهُ امرَءً عَلِمَ مِن أینَ وفی أینَ والی أین»خدارحمت کند کسی را که بداند کجابوده ٬کجاهست و کجا خواهد رفت

۳-انسان ذاتاًتشنه و عاشق کمال است و تنها دین است که انسان را به کمال واقعی هدایت میکند امام محمد باقر علیه السلام فرموده اند«کمال حقیقی در بصیرت در دین و صبر بر مشکلات و اندازه نگه داشتن در امور زندگی است»

۴-آرامش روانی تنها در سایه دین بدست می اید. انسان بی دین همیشه با اضطراب ترس ٬ناراحتی و پریشانی و دست به گریبان است  ودر قران سوره انعام ایه ۸۲ امده است انهایی که ایمان اوردند و

۵-دین انسان رابه تلاش و امید وا می دارد.  آنگاه که حوادث سخت وپیچیده در زندگی انسان رخ میدهد و همه درها به روی او بسته می شوند ودر برابر مشکلات احساس ضعف و ناتوانی می کند تنها ایمان است  به مبدا و معاد است که به یاری او می شتابد  وبه او نیرو میدهدایمان خود رابا ستم آلوده نکردند آرامش و امنیت برای انهاست و انها ره یافتگانند